Dijital sağlık sistemlerinin hayatımıza girmesiyle birlikte sağlık verilerine erişim inanılmaz derecede kolaylaştı. Ancak bu şeffaflık, beraberinde ciddi mahremiyet endişelerini de getirdi. Özellikle psikiyatri kliniklerindeki muayeneler, konulan tanılar ve reçete edilen ilaçlar; kişilerin kariyer planlamasında (memuriyet, askerlik, polislik, pilotluk) veya sosyal yaşantılarında (evlilik, ehliyet alma) karşılarına bir engel olarak çıkabiliyor.
Pek çok vatandaş, geçmişte konulmuş basit bir anksiyete tanısının veya yanlışlıkla girilmiş bir teşhisin sicillerine işlenmesinden rahatsızlık duyuyor. Peki, E-Nabız psikiyatri tanısı sildirme işlemi mümkün mü? İlaç geçmişi tamamen yok edilebilir mi? Yoksa sadece gizlenebilir mi?
Bu makalede; sağlık verilerinin gizliliği, yasal silinme süreçleri, "maddi hata" başvuruları ve SGK kayıtları ile ilgili bilmeniz gereken tüm detayları, bürokratik süreçleri ve çözüm yollarını adım adım inceleyeceğiz.
Kısa Cevap: E-Nabız Kayıtları Silinir Mi?
Hızlı bir cevap arayanlar için durumu netleştirelim:
Genel kural olarak hayır, ancak istisnalar vardır. Sağlık Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), yasal saklama yükümlülükleri nedeniyle sağlık verilerini (tanı ve ilaç geçmişi) tamamen silmez. Ancak, eğer bir tanı yanlışlıkla konulmuşsa (maddi hata) veya mahkeme kararı ile kişisel verilerin korunması kapsamında bir hüküm alınmışsa, bu kayıtların silinmesi veya düzeltilmesi mümkündür. Bunun dışında kullanıcılar, kayıtları silmek yerine profil ayarlarından doktorlara ve diğer kişilere gizleme hakkına sahiptir.
Şimdi bu sürecin nasıl işlediğini, hangi yolların izlenebileceğini ve "silme" ile "gizleme" arasındaki kritik farkları derinlemesine ele alalım.
E-Nabız Sistemi ve Veri Kayıt Mantığı
E-Nabız, Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı tarafından yönetilen ve vatandaşların tüm sağlık geçmişini tek bir platformda toplayan devasa bir veri tabanıdır. Bu sistemin temel amacı, doktorların hastanın geçmişini görerek en doğru tedaviyi uygulamasını sağlamaktır.
Ancak sistemin çalışma mantığında iki farklı kayıt tutucu bulunur:
- Sağlık Bakanlığı Veritabanı: Tıbbi geçmiş, radyoloji görüntüleri, tahliller ve tanılar.
- SGK Medula Sistemi: İlaçların finansal ödemeleri, raporlar ve eczane hareketleri.
Bir verinin E-Nabız ekranından "görünürlüğünün kaldırılması", o verinin devletin arşivinden tamamen silindiği anlamına gelmez. Devlet, olası malpraktis (doktor hatası) davaları, adli soruşturmalar ve istatistiksel çalışmalar için bu verileri en az 20 yıl (bazı durumlarda 99 yıl) saklamakla yükümlüdür.
Tanı Sildirme ve "Maddi Hata" Kavramı
Psikiyatri geçmişini sildirmek isteyenlerin en güçlü dayanağı "Maddi Hata" başvurusudur. Eğer sisteme işlenen tanı gerçek durumu yansıtmıyorsa, sehven (yanlışlıkla) girilmişse veya sadece ilaç yazabilmek için prosedüren bir tanı kodu (Örn: F kodları) seçilmişse, bu bir maddi hatadır ve düzeltilme hakkı vardır.
Yanlış Tanı Nasıl Sildirilir? (Adım Adım Süreç)
Eğer hiç gitmediğiniz bir poliklinikte kaydınız varsa veya doktorunuzun size yanlışlıkla "Majör Depresyon", "Bipolar Bozukluk" gibi tanılar girdiğini düşünüyorsanız izlemeniz gereken yol şudur:
- İlgili Kuruma Başvuru: Tanının konulduğu sağlık kuruluşunun Hasta Hakları Birimi'ne veya Başhekimliğine yazılı bir dilekçe ile başvurmalısınız.
- Dilekçe İçeriği: Dilekçede, söz konusu tarihte yapılan muayenede konulan tanının gerçeği yansıtmadığını, sehven girildiğini ve bu durumun mağduriyet yarattığını belirterek "Kaydın düzeltilmesini veya silinmesini" talep etmelisiniz.
- Doktor Onayı: Kurum, ilgili doktor ile iletişime geçer. Doktor, "Evet, sistemsel bir hata oldu" veya "Yanlış kod girilmiş" şeklinde görüş bildirirse, hastane bilgi işlem birimi bu tanıyı sistemden kaldırabilir veya düzeltebilir.
- İl Sağlık Müdürlüğü: Eğer hastane talebinizi reddederse, bir üst merci olan İl Sağlık Müdürlüğü'ne itiraz edebilirsiniz. Burada kurulacak bir komisyon, dosyanızı inceleyerek tanının uygunluğunu denetler.
Bu süreç, "keyfi" bir sildirme işlemi değildir. Sadece hatalı kayıtların düzeltilmesi içindir.
İlaç Geçmişi (e-Reçete) Sildirilebilir Mi?
Kullanıcıların en çok zorlandığı alan ilaç geçmişidir. Bir psikiyatri ilacını (antidepresan, anksiyolitik vb.) eczaneden SGK ödemesi ile veya parayla almış olmanız durumu değiştirir.
SGK Kapsamında Alınan İlaçlar
Eğer ilacı SGK karşıladıysa, devlet bu ilaç için eczaneye bir ödeme yapmıştır. Bu ödeme kaydı, Sayıştay denetimine tabi mali bir kayıttır. Mali kayıtların silinmesi, "devletin parasının nereye harcandığının belgesini yok etmek" anlamına geleceği için neredeyse imkansızdır. E-Nabız'dan silseniz bile, "Medula" sisteminde bu ilaçlar her zaman görünür.
Ücretli Alınan İlaçlar
Eğer ilacı SGK kullanmadan, tamamen ücretli olarak aldıysanız ve eczacı sisteme giriş yapmadıysa (ki reçeteli ilaçlarda giriş zorunluluğu vardır), bu kayıtlar daha esnek değerlendirilebilir. Ancak e-Reçete sistemi devreye girdiğinden beri, reçete yazıldığı an sisteme düşmektedir. İlacı almasanız bile "Reçete Edildi" olarak görünür.
E-Nabız'da Veri Gizleme Ayarları Nasıl Yapılır?
Kayıtları tamamen sildiremiyorsanız, onları görünmez kılabilirsiniz. Bu, özellikle iş yeri hekimlerinin veya gittiğiniz diğer branş doktorlarının psikiyatri geçmişinizi görmesini istemediğinizde kullanışlıdır.
Gizlilik Ayarları Adımları:
- E-Nabız sistemine giriş yapın.
- Profil / Ayarlar menüsüne gidin.
- Gizlilik Tercihleri bölümünü açın.
- Burada karşınıza şu seçenekler çıkacaktır:
- Hiçbir hekim verilerimi görmesin. (SMS kodu ile onay vermedikçe kimse göremez).
- Sadece muayene olduğum hekim görsün.
- Tüm hekimler görsün.
- Ayrıca spesifik olarak "Bu muayeneyi gizle" seçeneği ile belirli bir tarihteki psikiyatri muayenesini listenizden gizleyebilirsiniz.
Dikkat: "Gizle" seçeneği, veriyi sizin ekranınızdan ve yetkisiz doktorlardan saklar. Ancak resmi "Heyet Raporu" (Silah ruhsatı, pilotluk, polislik) süreçlerinde, kurul doktorları tüm arşivinize erişim yetkisine sahiptir. Yani gizleme işlemi, resmi güvenlik soruşturmalarında veya sağlık kurulu raporlarında işe yaramayabilir.
Hukuki Boyut: KVKK ve Unutulma Hakkı
6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK), kişisel sağlık verilerini "Özel Nitelikli Kişisel Veri" olarak tanımlar. Bu verilerin işlenmesi ve saklanması sıkı kurallara tabidir. Hukukumuzda "Unutulma Hakkı", kişinin geçmişteki olumsuz dijital izlerinin silinmesini talep etmesi anlamına gelir.
Ancak Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay kararlarına göre, sağlık verilerinde "Kamu Sağlığı" ve "Kamu Yararı" ilkesi, bireysel unutulma hakkından daha ağır basabilmektedir.
Eğer bir kişi, geçmişindeki psikiyatri tanısı nedeniyle haksız bir ayrımcılığa uğruyorsa veya tanı tamamen asılsızsa, Sulh Ceza Hakimliği'ne başvurarak verilerin silinmesi veya erişime engellenmesi talebinde bulunabilir. Mahkeme kararı, Sağlık Bakanlığı'na tebliğ edildiğinde bakanlık bu kararı uygulamak zorundadır. Bu yol, uzun ve maliyetli bir hukuk mücadelesi gerektirebilir ancak kesin çözüm için en etkili yöntemdir.
Psikiyatri Kayıtlarının Kariyer Üzerindeki Etkileri
Kullanıcıların bu makaleyi okumasındaki en büyük motivasyon genellikle kariyer kaygısıdır. Hangi durumlarda bu kayıtlar karşınıza çıkar?
1. Memuriyet ve Güvenlik Soruşturması
Genel memuriyet girişlerinde (öğretmenlik, büro memurluğu vb.) standart bir psikiyatri geçmişi (örneğin basit anksiyete veya depresyon) genellikle engel teşkil etmez. Önemli olan "Memuriyet yapmaya engel akıl hastalığı bulunmamaktır" ibaresi almaktır. Geçmişte ilaç kullanmış olmanız, şu an sağlıklı olduğunuz gerçeğini değiştirmez.
2. Türk Silahlı Kuvvetleri ve Emniyet Teşkilatı
Askeri personel, polis ve bekçi alımlarında sağlık yönetmeliği çok daha katıdır. "A Dilimi", "B Dilimi" gibi sağlık şartları vardır. Son 2 yılın semptomsuz geçmesi, ilaç kullanılmaması gibi kriterler aranabilir. Burada E-Nabız geçmişiniz detaylıca incelenir. "Gizleme" yapsanız bile kurumun yetkili doktorları bu veriyi çeker.
3. Pilotluk ve Havacılık
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) kuralları gereği, pilotların ve hava trafik kontrolörlerinin psikiyatrik geçmişi çok sıkı taranır. Antidepresan kullanımı veya geçmişteki ciddi tanılar, uçuşa elverişsizlik raporu verilmesine neden olabilir.
4. Ehliyet Yenileme
Sürücü belgesi alırken veya yenilerken aile hekimi E-Nabız kayıtlarınıza bakar. Eğer aktif bir psikiyatrik ilaç kullanımı veya ciddi bir tanı görürse (Şizofreni, Bipolar, Ağır Depresyon), sizi "Sürücü olabilir" raporu vermeden önce bir psikiyatri uzmanına sevk eder. Uzman doktor, durumunuzu değerlendirerek "Sürücü olabilir", "Kontrollü sürücü olabilir" veya "Sürücü olamaz" kararı verir.
2025 Yılı İtibarıyla Güncel Durum ve Tavsiyeler
Teknolojinin gelişmesi ve veri güvenliği yasalarının güncellenmesiyle birlikte, vatandaşların verileri üzerindeki kontrolü artmaktadır. Ancak sağlık verileri, doğası gereği "tarihçe" niteliği taşır.
Özet Tavsiyeler:
- Panik Yapmayın: Her psikiyatri tanısı hayatınızı karartmaz. Türkiye'de milyonlarca insan dönemsel olarak antidepresan kullanmaktadır. Bu durum "deli" olduğunuz anlamına gelmez ve genel iş hayatınızı etkilemez.
- Hata Varsa Peşini Bırakmayın: Eğer tanı gerçekten yanlışsa (örneğin karın ağrısı için gittiniz ama sisteme anksiyete girildi), mutlaka ilgili kurumun Başhekimliğine dilekçe verin. Bu sizin yasal hakkınızdır.
- Gizleme Özelliğini Kullanın: Özel sektörde işe girerken veya sosyal çevrenizde verilerinizi korumak için E-Nabız profil ayarlarından paylaşım izinlerini kapatın.
- E-Devlet Üzerinden Kontrol Edin: Düzenli olarak E-Nabız ve E-Devlet üzerinden ilaç raporlarınızı kontrol edin. Bilginiz dışında bir işlem yapılmışsa 184 SABİM hattını arayarak şikayet oluşturun.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Psikiyatri ilaç geçmişi kaç yıl sonra silinir?
Yasal olarak sağlık verileri merkezi sistemden kendiliğinden silinmez. SGK verileri mali denetim için 10 yıldan fazla, sağlık verileri ise süresiz olarak arşivlenebilir. Ancak askerlik ve polislik gibi alımlarda genellikle "son 2 yıl" veya "son 5 yıl" gibi semptomsuzluk sürelerine bakılır.
Özel hastane kayıtları E-Nabız'da görünür mü?
Evet, yasal düzenlemeler gereği özel hastaneler, tıp merkezleri ve üniversite hastaneleri tüm verileri Sağlık Bakanlığı merkezi sistemine göndermek zorundadır. Özel hastaneye gitmek, kaydın devlette görünmeyeceği anlamına gelmez.
Tanı sildirmek için avukat tutmak gerekir mi?
Hastane başvurusu (Maddi Hata) için avukata gerek yoktur, şahsi dilekçe yeterlidir. Ancak süreç tıkanırsa ve mahkemeye (İdare Mahkemesi veya Sulh Ceza) gidilecekse, sağlık hukuku alanında uzman bir avukattan destek almak lehinize olacaktır.
Psikoloğa gitmek sicile işler mi?
Devlet hastanelerindeki psikolog görüşmeleri sisteme işlenir. Ancak özel kliniklerde çalışan, kendi ofisi olan psikologların (doktor/psikiyatrist olmayan) E-Nabız sistemine veri girme yetkisi ve zorunluluğu genellikle yoktur. Danışmanlık merkezlerindeki veriler daha mahrem tutulur.
E-Nabız sisteminden psikiyatri tanısı ve ilaç geçmişini sildirmek, tek bir tuşa basarak yapılabilecek basit bir işlem değildir. Devletin veri tutma politikası ile bireyin mahremiyet hakkı arasındaki bu hassas denge, genellikle "kamu yararı" ve "kayıt tutma zorunluluğu" lehine işler.
Ancak bu, çaresiz olduğunuz anlamına gelmez. Hatalı kayıtlar için itiraz mekanizmaları her zaman açıktır ve işler durumdadır. Eğer bir yanlışlık olduğunu düşünüyorsanız, beklemeden resmi başvurunuzu yapmalısınız. Unutmayın, sağlık verileriniz sizin en özelinizdir ve yasalar çerçevesinde bu verileri koruma, denetleme ve düzeltme hakkına sahipsiniz.
Sağlıklı ve kaygısız günler dileriz.
